Het zomerverval, ooit van gehoord? Klinkt gevaarlijk toch?

Niet of weinig lezen in de zomervakantie zorgt ervoor dat kinderen na de vakantie minder goed lezen, daar komt het zomerverval of de zomerdip op neer. Dat is zonde van al die tijd die kinderen aan lezen hebben besteed gedurende het schooljaar. Blijven lezen in de zomer is dan ook heel belangrijk, zo valt overal op het internet te lezen. Een Belgische gemeente maakt er zelfs een strijd van, de strijd tegen het zomerverval.

Maar wie leest er nou omdat het belangrijk is of omdat er een strijd te voeren valt? Welk kind pakt uit zichzelf een boek omdat het zijn of haar AVI-niveau in de zomer wil behouden? Je tandenpoetsen, dat is soms een strijd, maar je doet het desondanks, omdat het nu eenmaal erg belangrijk is en je wilt dat je kinderen hun tanden behouden.

Goed leren lezen is ook belangrijk, zeker. De focus ligt bij de berichten over het belang van lezen echter wel heel erg bij het technisch lezen, de vaardigheid van het omzetten van letters in klanken. Natuurlijk willen we dat kinderen dat goed leren, maar we willen volgens mij zoveel meer. Kinderen die plezier hebben in taal, genieten van mooie verhalen en lezen zien als een manier om meer te leren over de wereld. Geletterdheid, daar streven we naar, en dan dus niet de nauwe definitie van het om kunnen gaan met letters, het is zo oneindig veel breder. Kinderen moeten om kunnen gaan met informatie, en daar het liefst nog plezier aan beleven ook.

Wat betekent dit concreet voor het lezen in de zomervakantie?

Het kan de druk wellicht wat van de ketel halen, juist in de gezinnen waar kinderen niet als vanzelf leren lezen. Met geletterdheid ben je namelijk ook bezig door liedjes te zingen, muziek te luisteren in de auto, luisterboeken op te zetten, veel voor te lezen, spelletjes te spelen met je kinderen. Er is zo oneindig veel meer te verzinnen dan alleen maar zelf met je neus in een boek.

Voor lezen geldt hetzelfde als voor rekenen, juist de kinderen die er moeite mee hebben, en hun ouders, krijgen op het hart gedrukt om te blijven lezen in de vakantie. En juist die kinderen vinden er meestal niet veel aan. Stel je een kind voor dat na de zomer naar groep vier gaat. Het heeft in groep drie leren lezen, maar dat gaat nog niet zo best en nog niet zo vlot. Blijven lezen in de zomer, zo is vaak het advies, anders slaat het zomerverval toe. Maar wat en hoe dan? De boekjes die deze groep kinderen zelf kan lezen zijn doorgaans weinig enerverend, zo merkte ook Tommy Wieringa laatst terecht op. Zeer geschikt om bij in slaap te vallen, niet om nog even stiekem te lezen met je zaklamp onder je deken. Kinderen verdienen zoveel spannendere verhalen en mooier gebruik van de taal.

Lieve ouders van deze kinderen, ga alsjeblieft bezig met geletterdheid deze zomer, maar schuif elk boekje waar jezelf en je kind van gruwelen snel terzijde.

Lees vooral veel voor.

‘De sprookjesverteller’ van Thé Tjong-King is een fantastisch startpunt. Lekker griezelige tekeningen van scherpe wolventanden en grappige moralen. Zo eindigt Roodkapje met: “De jager en Roodkapje wilden ook wat zeggen, maar ze hadden hun mond vol. En met een volle mond mag je niet praten, dat weet iedereen.”

De lijst van boeken op de website van Thé Tjong-King geeft op zich al genoeg inspiratie om de zomer mee door te komen. Zo was het bestaan van ‘Kleine Sofie en Lange Wapper’ bij mij in de vergetelheid geraakt, ik heb nu al zin om het te herlezen. ‘Vos en Haas’ is leuk om voor te lezen, maar nodigt kinderen ook uit om zelf te lezen, ‘Waar is de taart’ en de vervolgen daarop zijn heerlijk om in te speuren en zelf verhalen te verzinnen.

Els Pelgrom, de schrijfster van ‘Kleine Sofie en Lange Wapper’, schreef zoveel meer pareltjes, die helaas niet meer worden uitgegeven, maar nog wel volop tweedehands te krijgen zijn. Els Pelgrom zegt zelf dat ze soms het idee heeft dat ze woordelijk hoort wat haar romanfiguren zeggen, als lezer kruip je echt in hun huid. Door literatuur leer je je inleven in andere mensen uit andere tijden, dat geldt zeker voor haar boeken. Ik zie mezelf nog licht gebogen over Spaanse berghellingen struinen, zoals de hoofdpersoon in ‘De Eikelvreters’, of verhuizen naar de VS met de zwervers van de Zakopane.

In de categorie gouwe ouwe dringen Roald Dahl, Tonke Dragt en Thea Beckman natuurlijk om voorrang op de voorleeslijst. ‘De GVR’ en ‘Mathilda’ kennen de meeste kinderen wel, ‘De Minpins’ is wat minder bekend, het werd lang niet uitgegeven. Een aantal jaar geleden heb ik zelfs de uitgeverij gemaild of het boek weer in productie zou komen, zo erg gun ik de huidige generatie kinderen dit boek. En zie daar, het is weer verkrijgbaar! Natuurlijk enkel en alleen door mijn mail. Als je het tweedehands te pakken kunt krijgen zou ik dat echter aanraden. Hoe mooi Quentin Blake ook tekent en hoezeer zijn tekeningen ook bij de boeken van Roald Dahl passen, de platen in de oude versie van ‘De Minpins’ zijn echt heel prachtig.

Genoeg inspiratie voor even hoop ik. We praten later verder, voor nu een hele fijne zomer gewenst!